Üniversitemiz Senatosunun 04 Temmuz 2007 tarih ve 16 Sayılı Toplantısında alınan 09 nolu kararı ile kabul edilen “Trakya Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Yönergesi”nin yürürlükten kaldırılarak, Orman ve Su İşleri Bakanlığının 15 Şubat 2014 tarihli “Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliği”nin 24. maddesinin 2. fıkrası gereğince hazırlanan “Trakya Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Yönergesi” taslağına ilişkin, Kanun, Tüzük, Yönerge, Yönetmelik, Tetkik ve İnceleme Komisyonunca hazırlanan 14 Nisan 2015 tarihli rapor görüşüldü:

            Üniversitemiz Senatosunun 04 Temmuz 2007 tarih ve 16 Sayılı Toplantısında alınan 09 nolu kararı ile kabul edilen “Trakya Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Yönergesi”nin yürürlükten kaldırılarak, Orman ve Su İşleri Bakanlığının 15 Şubat 2014 tarihli “Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliği”nin 24. maddesinin 2. fıkrası gereğince hazırlanan “Trakya Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Yönergesi”nin aşağıdaki şekliyle uygun olduğuna mevcudun oy birliği ile karar verildi.

 

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

HAYVAN DENEYLERİ YEREL ETİK KURULU YÖNERGESİ

Amaç

Madde 1- (1) Bu Yönergenin amacı, Trakya Üniversitesinde ve müracaat durumunda diğer kurum ve kuruluşlarda deney hayvanları ile yapılacak olan bilimsel araştırma, test, eğitim gibi temel etkinliklerde kullanılacak yöntem ve materyaller ile ilgili kabul edilebilir etik standartları belirlemek, tüm deney hayvanlarının barındırılmaları, üretilmeleri, doğadan izole edilmeleri, nakledilmeleri, deneylerde kullanılmaları ve üzerlerinde gözlem yapılması ile ilgili tüm süreçlerde etik bakımdan kabul edilebilir uygulamaların sınırlarını belirlemek ve araştırma önerilerini bu açıdan incelemek üzere oluşturulacak Trakya Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulunun (TÜHADYEK) kuruluş ve çalışma esaslarına, yapılması planlanan işlemlerin sunulmasına, araştırma ve çalışma önerilerinin incelenmesine, uygulanmalarına izin verilmesine, uygulamaların izlenmesine, deney hayvanları üzerinde yapılan bütün prosedürlerin kayıt altına alınmalarına ve bu prosedürlerin anında ya da geriye doğru izlenebilmelerine, bütün işlemlerin denetlenebilirliğinin sağlanmasına ve ilgili işlemlerin gerektiğinde sonlandırılmalarına ilişkin esasları belirlemektir.

 

 

Dayanak

Madde 2- (1) Bu yönerge 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 9 uncu ve 17 nci maddeleri dayanılarak, 2010/63/EU sayılı Bilimsel Amaçlarla Kullanılan Hayvanların Korunmasına İlişkin Avrupa Birliği Direktifi ile Orman ve Su İşleri Bakanlığının 15.02.2014 tarihli Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğine paralel olarak hazırlanmıştır.

Tanımlar ve kısaltmalar

Madde 3-  (1) Bu Yönergede geçen;

a)        Deney: Bilimsel amaçlarla hayvanlar üzerinde gerçekleştirilecek her türlü prosedür veya prosedürler bütününü,

b)        Deney hayvanı: Deneyde kullanılan, serbest yaşayan veya çoğalan larva biçimleri, canlı kafadanbacaklılar ve normal fetal gelişimlerinin son üçte birlik döneminden itibaren memeliler dahil, insan olmayan herhangi bir omurgalı canlıyı,

c)        Deney hayvanı kullanıcısı: Laboratuvar hayvanı kullanarak her türlü eğitim, araştırma, uygulama ve test yapmak isteyen veya programların yapılmasında deney hayvanlarına dokunarak, gözlemleyerek katkıda bulunan öğrencileri, araştırmacıları, akademik, sağlık, teknik ve idari personeli,

          ç) Etik: Ahlak bilimi, töre bilimi, insan ve hayvan yaşamını ilgilendiren bilimlerde yapılabilecek hareketlerin sınırları, davranışın öncesinde yol gösterici ve sınırlayıcı kurallar topluluğunu,

d)       HADMEK: Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulunu,

e)        TÜHADYEK:  Trakya Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulunu,

f)         İnsancıl öldürme metodu: Bir hayvanın türüne göre en az fiziksel ve davranışsal acı verilmek suretiyle yaşamına son verilmesini,

          g) Hayvan refahı birimi: Üretici, tedarikçi, kullanıcı ve araştırmaya yetkili kuruluşlarda kurulması zorunlu olan, hayvanların refahı ve bakımından sorumlu, veteriner hekim, veteriner sağlık teknikeri veya veteriner sağlık teknisyeni unvanına sahip en az bir kişiden, kullanıcı kuruluşlarda ise bu unvanlardan birine sahip bir kişiye ilaveten biri yerel etik kurul üyesi olmak üzere en fazla üç kişiden oluşan birimi,

ğ) İn vivo deney: Canlı ortamda yapılan deneyi,

          h) İyi laboratuvar uygulamaları: Klinik çalışmalar dışındaki sağlık ve çevre güvenliği çalışmalarının planlanması, yapılması, izlenmesi, kaydedilmesi, arşivlenmesi ve rapor edilmesi şartları ve yönetim usulleri ile ilgili kalite sistemini,

ı) Kullanıcı: Hayvanları prosedürlerde kullanmaya yetkili olan kişiyi,

i) Proje: Tanımlanmış bilimsel bir amacı olan ve bir ya da daha fazla prosedürü kapsayan iş programını,

          j) Prosedür: Hayvanların; doğurtulması, kuluçkadan çıkarılması ya da genetiği değiştirilmiş hayvan soyunun devam ettirilmesi süreçleri dâhil, iyi veteriner hekimlik uygulamalarına uygun olarak bir iğnenin batırılmasının yarattığına eşit veya daha fazla acı, eziyet, ıstırap veya kalıcı hasara sebep olabilecek şekilde, bilinen veya bilinmeyen sonuçları olan, deneysel, diğer bilimsel veya eğitici amaçlarla kullanılmasını,

k)     Sekretarya: Etik kurullarda gerekli koordinasyonu sağlayan, yazışmaları yapan ve kayıtları tutan kişi veya kişileri,

l)          Tür: Ortak özellikler taşıyan ve kendi aralarında döllenerek üreyebilen akraba canlıları içeren biyolojik grubu,

m)      3R ilkesi: Mümkün olan her durumda, canlı hayvan yerine bilimsel açıdan geçerli başka alternatif bir yöntem ya da deneme stratejisinin uygulaması, proje hedeflerinden ödün vermeden kullanılacak hayvan sayısının olabildiğince azaltılması, hayvanlara acı, eziyet, ıstırap çektirecek ve kalıcı hasar yapacak prosedürlerin iyileştirilerek hayvan refahının artırılmasını,

n)        Üretici kuruluş: Hayvanların, deney amacıyla kullanılabileceği büyüklüğe getirilinceye kadar yetiştirildiği ve deneylerde kullanılmak amacıyla üretildiği, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından izin verilmiş ya da kayıt edilmiş gerçek veya tüzel kişiyi,

          o) Yetiştirilmiş hayvan: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından izin verilen tesislerde üretilen ve bu Yönetmelik çerçevesinde yapılacak deneylerde kullanılmak üzere yetiştirilerek, kimliklendirilmiş ve kayıt altına alınmış hayvanı, ifade eder.

Trakya Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulunun Kuruluş, Görev Süresi, Çalışma Yöntemi, Görev ve Yetkileri

Madde 4- (1) TÜHADYEK asgari olarak aşağıda nitelikleri belirtilen üyelerin bulunması gereklidir:

a)    Trakya Üniversitesi içinde deney hayvanı yetiştirilmesi, üretilmesi bakımından sorumlu ve deney hayvanları kullanım sertifikasına sahip, tam gün ünitede çalışan, hayvan deneyleri konusunda en az bir yıl tecrübeli bir veteriner hekim,

b)   Trakya Üniversitesi içinde deney hayvanları ile çalışma yapan birimlerden (Tıp Fakültesi, Fen Fakültesi, Eczacılık Fakültesi, Sağlık Bilileri Fakültesi vb.)  bir temsilci,

c)    Kendisi ve birinci derece yakınları, hayvanlar üzerinde deneysel çalışma yapmayan ve kuruluş ile çıkar ilişkisi olmayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bir kişi,

          ç) Kurum veya kuruluş ile çıkar ilişkisi olmayan sivil toplum kuruluşuna üye Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı bir kişi olmak üzere en az beş, en fazla 12 üyeden oluşur.

(2) TÜHADYEK’te görev alacak en az bir üyenin in vivo hayvan deneylerinde en az bir yıl tecrübeli ve doktora veya tıpta uzmanlık derecesine sahip olması gereklidir. TÜHADYEK’te tıp veya veteriner hekim etiği uzmanlarının da bulunması tercih edilir. Trakya Üniversitesi ihtiyaçlarına ve idari yapısına göre TÜHADYEK kompozisyonunu belirleyebilir. TÜHADYEK gerektiğinde başka alanların uzmanlarından görüş alabilir, toplantılara davet edebilir.

(3) TÜHADYEK üyelerinin görevlendirilmesi,

a)    TÜHADYEK başkanı, başkan vekili ve üyeleri Trakya Üniversitesi Rektörü onayı ile görevlendirilir.

b)   TÜHADYEK başkanı ve veteriner hekim üniversitenin tam zamanlı çalışanı olmak zorundadır. Bunun dışındaki üyeler, kurum veya kuruluş dışından da görevlendirilebilir.

c)      Atamalar veya onay ile görevlendirilmelere dair değişiklikler bir ay içinde HADMEK’e bildirilir.

          ç) Bu Yönerge hükümlerine aykırı hareket ettiği tespit edilen kişiler TÜHADYEK üyesi olarak görevlendirilemez.

(4) TÜHADYEK sekretaryası Rektör onayı ile görevlendirilir. TÜHADYEK’in düzenli çalışması, başvuruların alınması, değerlendirilmesi ve arşivlenmesi amacıyla ayrı bir çalışma birimi oluşturulur.

(5) TÜHADYEK üyelerinin görev süresi dört yıldır. Görev süresi biten üye yeniden atanabilir veya onay ile görevlendirilebilir. Bir takvim yılı içerisinde izinsiz ve mazeretsiz olarak üst üste üç toplantıya katılmayan üyenin üyeliği düşer. Üyelik sıfatının ölüm, emeklilik, ayrılma gibi herhangi bir sebeple sona ermesi halinde, yerine aynı usulle ve kalan süreyi tamamlamak üzere ayrılan üyenin niteliklerini taşıyan yeni bir üye görevlendirilir.

(6) TÜHADYEK yönergesi, HADMEK tarafından onaylandıktan sonra faaliyetine başlar.

(7) TÜHADYEK aşağıda belirtildiği şekilde çalışır,

a)      TÜHADYEK, kurul başkanının belirleyeceği gündemle en az ayda bir defa, üyelerin en az üçte ikisinin katılımı ile toplanır.

b)     TÜHADYEK toplantısında kararlar oy çokluğu ile alınır. Oy eşitliği halinde başkanın oyu yönünde karar verilir.

c)      TÜHADYEK kendi çalışma usul ve esaslarını belirleyen bir yönerge hazırlar.

          ç)   Kurumlarda kullanılan tüm deney hayvanlarına ilişkin kayıtlar, hayvan refahı biriminde görevli deney hayvanı yetiştirilmesi, üretimi ve bakımından sorumlu veteriner hekim tarafından tutulur veya tutturulur. Söz konusu kayıtlarda temin edilen hayvanların sayıları, türleri, temin edildikleri yerler, kullanıcı kuruluşa geldiği tarih ve yapılan tüm işlemler bulunur. Bu kayıtlar en az beş yıl süreyle muhafaza edilir.

d)     TÜHADYEK’e yapılacak başvurularda değerlendirmesi için “Trakya Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu Başvuru Formu” kullanılır. Formda istenen tüm bilgiler eksiksiz olarak verilmelidir.

e)      TÜHADYEK tarafından projelere azami beş yıl süre ile izin verilir, süre uzatımı talebi olması halinde, talebin gerekçelendirilmesi şartıyla ek süre verilebilir.

f)      Bütün başvurular ve alınan kararlar, tarih ve sayı numarası verilerek kayıt altına alınır. Kayıtlar en az beş yıl süreyle muhafaza edilir.

g)     Başvurular, proje yürütücüsü tarafından yapılır. Tez çalışmaları için yürütücü, danışman öğretim üyesidir.

          ğ)  TÜHADYEK, yaptığı değerlendirme neticesinde uygun, düzeltilmesi gerekir, şartlı olarak uygun ya da uygun değildir şeklinde karar verir. Kararlar başvuru sahibine başvurunun yapıldığı tarihten itibaren kırk iş günü içinde yazılı olarak bildirilir. Bu süre proje değerlendirmesini de kapsar. Projenin karmaşıklığı veya birden çok bilim dalını ilgilendirdiği hallerde, TÜHADYEK sözü edilen süreyi bir defaya mahsus olmak üzere onbeş iş gününü geçmeyecek şekilde uzatabilir. Uzatma sebebi ve süresi gerekçelendirilerek, süre sona ermeden yürütücü bilgilendirilir. TÜHADYEK, bir projenin yapılabilirliğini sınamak amacıyla az sayıda hayvan üzerinde ön deneylerin yapılmasını isteyebilir. Bu durumda kesin karar, “şartlı olarak uygun” kararı verilen projelerdeki usullere göre verilir.

h)     TÜHADYEK üyelerine ait başvurular görüşülürken ilgili kurul üyesi görüşmelere katılamaz ve oy kullanamaz.

          ı) Hakkında “Düzeltilmesi gerekir” kararı verilen projeler, düzeltildikten sonra tekrar değerlendirilir. “Şartlı olarak uygun” kararı verilen projeler, TÜHADYEK tarafından belirlenecek bir süre boyunca, hayvan refahı birimi tarafından izlenip, istenen şartların yerine getirilip getirilmediği değerlendirildikten sonra uygun ya da uygun değildir şeklinde karara bağlanır ve proje ile ilgili TÜHADYEK’e rapor verilir.

i)       İzin verilen projelerde hayvan refahını olumsuz etkileyecek herhangi bir değişiklik olup olmadığı TÜHADYEK tarafından denetlenir. TÜHADYEK, onaylanan projeye uyulmaması durumunda, verilen izni iptal eder. İznin iptal edilmesi durumunda; hayvan refahı birimi tarafından, projede kullanılan veya kullanılması öngörülen hayvanların refahının olumsuz yönde etkilenmemesi sağlanır.

j)       TÜHADYEK onayı alındıktan sonra projedeki ve çalışmaya katılacak kişilerdeki değişiklikler proje yürütücüsü tarafından TÜHADYEK’e yazılı olarak bildirilir ve onayı alınır.

k)     Aşağıdaki müdahaleler TÜHADYEK iznine tabi değildir:

1)     Teşhis ve tedavi amaçlı klinik uygulamalar.

2)     Ölü hayvan veya dokusu, mezbaha materyalleri, atık fetüsler ile yapılan prosedürler.

3)     Süt sağma.

4)     Dışkı veya altlık örneği toplama.

5)     Sürüntü ile örnek alma.

l)       Kayıtlar HADMEK ve Bakanlığın denetimine açık tutulur. TÜHADYEK, gerektiğinde konusunda deneyimli uzmanların yazılı görüşlerini alabilir veya TÜHADYEK toplantısına davet ederek sözlü veya yazılı görüş isteyebilir.

 

 

TÜHADYEK’in görevleri

Madde 5 – (1) TÜHADYEK’in görevleri şunlardır:

a)      Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın, Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik hükümleri ile HADMEK’in belirlediği etik ilkeler ve iyi laboratuvar uygulamaları çerçevesinde kendi çalışma usul ve esasları hakkında yönerge hazırlamak.

b)     Deney hayvanları üzerinde yapılacak tüm işlemlerin etik yönden kabul edilebilir sınırlarını belirleyerek yapılacak işlemlere ilişkin protokolleri onaylamak veya gerekçeli olarak ret etmek.

c)      Kurum içinde deney hayvanı kullanılması sürecinin 3R ilkelerine ve etik kurallara uygun olarak sürdürülmesini denetlemek, bu amaçla gerekli düzenlemeleri yapmak.

          ç) Deney hayvanı kullanılarak elde edilenlerle aynı veya daha yüksek düzeyde bilgi sağlayabilecek ancak hayvan kullanılmayan veya en az sayıda hayvan kullanılan ya da daha az acı verilen prosedürler içeren alternatif yöntemlerin geliştirilmesine ve doğrulanmasına katkıda bulunacak ve bu alanda araştırmayı teşvik edecek uygulamalar yapmak.

d)     Deney hayvanları üzerinde yapılacak işlemlerin onaylanmış protokole uygun olarak yapılmasını sağlamak, gerektiğinde sonlandırmasına karar vermek.

e)      Deney hayvanlarıyla çalışacak personelin gerekli eğitimi almasını sağlamak ve deney hayvanı kullanım sertifikası bulunması şartıyla hayvan deneyleri yapılmasına izin vermek. Bu amaçla gerektiğinde sertifika programları düzenlemek.

f)      Deney hayvanlarının üretim, yetiştirme, barındırma ve nakil şartları ile deneylerin yapıldığı laboratuvar şartlarının ve donanımının etik yönden uygun olup olmadığını denetlemek.

g)     Deney hayvanı kullanımı ile ilgili olarak istatistiki veri tabloları ile yıllık faaliyet raporunu hazırlayarak HADMEK’e sunmak.

          ğ)   Deneysel çalışmalar sonunda ortaya çıkan atıklar ve tıbbi atıkların 09/08/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesince bertarafını sağlamak.

h)     5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun ve ilgili mevzuatın getirdiği hükümler çerçevesinde, deney hayvanlarının kayıt altına alınmalarını ve izlenebilmelerini sağlamak.

          ı)    Düzenlenecek eğitim sertifika programlarını otuz gün önce HADMEK’e bildirmek.

i)       Düzenledikleri sertifika eğitim programları ve eğitim sonunda başarılı olarak sertifika alan kursiyerler ile ilgili bilgileri HADMEK’e bildirmek.

j)       Deneyde kullanılan hayvanların, prosedür sonrası sahiplendirilmesi veya çiftçilik sistemine iadesinde sakınca görülüp görülmediği hakkında karar vermek.

 

 

TÜHADYEK’in çalışma ilkeleri

Madde 6 – (1) TÜHADYEK aşağıda belirtilen ilkeler doğrultusunda çalışır:

a)    Bilimsel araştırmalarda kullanılması zorunlu olan deney hayvanlarına kötü muameleleri engellemek.

b)   Deney hayvanlarının, Orman ve Su İşleri Bakanlığının 15.02.2014 tarihli Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğinin 5 inci maddesinde belirtilen amaçlar kapsamında kullanılmasını sağlamak.

c)    Ağır acı, stres ya da buna denk eziyet veren deneylerde bir hayvanın bir defadan fazla kullanılmamasını, zorunlu olarak kullanılması gerekiyorsa bunun sağlam bilimsel gerekçelere dayandırılmasını sağlamak.

          ç) Eğitim amaçlı kongre, konferans ve seminerlerde ağrı ve acı veren deneylerin yapılmamasını sağlamak.

d)   Bilimsel açıdan güvenilir verinin, hayvanlara mümkün olduğu kadar az acı çektirerek ve onları en az strese sokarak elde edilmesini sağlamak.

e)    Araştırmalar süresince kullanılan deney hayvanlarına, türüne uygun şartlar hazırlamak ve en iyi fizyolojik, davranışsal ve çevresel şartların teminini sağlamak.

f)    Uygun şekilde eğitilmiş personel tarafından uygun şartlarda deney hayvanı bakımını sağlamak.

g)   Canlı hayvanlarda yapılacak deney amaçlı çalışmaların sorumlu veteriner hekim gözetiminde yapılmasını sağlamak.

          ğ)  Araştırıcılar tarafından, deneylerin hangi durumlar yerine getirildiğinde sonlandırılacağına dair hedef noktaların belirlenmesini sağlamak.

h)   Araştırılan bilginin elde edilmesinde geçerliliği ispatlanmış alternatif usuller varsa hayvan deneylerini etik olarak uygun görmemek ve daha önceden ayrıntılı olarak yapılmış deneylerin tekrar edilmesine engel olmak.

          ı) Deney için en uygun hayvan türü ve yöntemin seçilmesini ve bilimsel olarak anlamlı sonuç verebilecek en az sayıda hayvan kullanılmasını sağlamak.

i)     Deney hayvanlarına gereksiz acı ve ağrı verecek deneylerde uygun bir anestezi usulünün uygulanmasını ve araştırmalarda uygun ağrı kesici ve anestezi kullanılmasını sağlamak.

j)     Anestezinin, hayvan için deneyin kendisinden daha fazla travmatik olması ve deneyin amacına uygun olmaması durumunda yapılmasını engellemek.

k)   Deneyin etik ilkeler çerçevesinde yapılması ve amacına uygun olması için veteriner hekim kararı ile;

1)   Anesteziden çıktığında önemli oranda acıya maruz kalacak olan hayvanın ağrı kesici ile tedavi edilmesini, tedavi edilmesi mümkün değilse insancıl bir metotla öldürülmesini,

2)   Deney hayvanının araştırma sürecinde ya da sonunda hayatına son verilmesi işlemlerinin uygun gerekçelerle yapılmasını,

3)   Şiddetli ve sürekli ağrı çeken veya normal hayatını sürdüremeyecek duruma gelen deney hayvanları ile sağlığı ve çevresi için risk oluşturabilecek deney hayvanlarının insancıl bir metotla yaşamalarına son verilmesini, sağlamak.

l)     Araştırmada kullanılan ve yaşamalarını sürdüren deney hayvanlarına, deney sonunda sağlıklı yaşam şartlarının teminini sağlamak.

m) Hayvanları ağır ve uzun süreli acıya maruz bırakacak deneylerin yapılmasına, etik ilkeler ile araştırmadan elde edilecek fayda ve hayvanların çekeceği acı dikkate alınarak karar vermek.

n)   Bilimsel hedeften uzaklaşılmadığı ve hayvanın refahının bozulmadığı sürece hayvanlar üzerinde birden fazla uygulama yaparak, deneyde kullanılan hayvanların sayısını azaltmak.

• o)   Deneyde kullanılarak ölen hayvanların doku ve organlarının paylaşılması kapsamında diğer başvurularda değerlendirilmesini sağlamak.

          ö)  Uzun süreli olması muhtemel şiddetli acı, eziyet ve ızdırapla sonuçlanan ve düzeltilmesi mümkün olmayan uygulamalardan kaçınmak.

p)   Yalnızca kendi bünyesindeki hayvan refahı biriminin denetiminde gerçekleştirilecek prosedürlere izin vermek.

          r)  Onay verilen projelerde, içerikte ve çalışmaya katılacak kişilerde yapılacak değişiklikleri takip etmek ve gerekli izinlerin alınmasını sağlamak.

Deney Hayvanı ve Araştırmalara İlişkin Uygulamalar

Madde 7 – (1) TÜHADYEK’in çalışmalarında kullanılacak deney hayvanları ve araştırmalara ilişkin uygulamalar, Orman ve Su İşleri Bakanlığının 15.02.2014 tarihli Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğinin 11-17.maddelerinde belirtilen hususlar doğrultusunda yapılır.

Eğitim

Deney hayvanı ile uğraşacak personelin eğitimi

Madde 8 – (1) TÜHADYEK’in deney hayvanı ile uğraşacak personelin eğitiminde uyulması gerekli hususlar aşağıda belirtilmiştir:

a)    TÜHADYEK, deney hayvanı ile uğraşan veya uğraşacak araştırıcıların eğitilmesi için eğitim programlarının düzenlenmesi, deney hayvanları kullanım sertifika programlarının açılması, düzenlenmesi ve yürütülmesinden sorumludur. Bu programlarda başarılı olanlara, TÜHADYEK tarafından deney hayvanı kullanım sertifikası verilir.

b)   Deney hayvanı kullanarak her türlü eğitim, araştırma, uygulama ve test yapmak isteyen veya bu programların yapılmasında deney hayvanlarına dokunarak katkıda bulunan öğrenciler, araştırmacılar, akademik, sağlık, teknik ve idari personel deney hayvanı kullanıcısı olarak kabul edilir.

c)    Deney hayvanı kullanıcıları, sertifika almadan bu hayvanlar üzerinde deney, eğitim, test amacıyla işlem yapamaz ve çalışma mekanlarında bu hayvanları barındıramazlar. Çiftlik hayvanlarıyla yapılacak araştırmalarda araştırma ekibinin içinde bir veteriner hekimin bulunması zorunludur. Bu durumda veteriner hekimin deney hayvanları kullanım sertifikası bulunması gerekli değildir.

          ç) TÜHADYEK, deney hayvanı üretilmesi ve yetiştirilmesi ile sorumlu personelin asgari olarak bilgilendirilmesi ve uyulması gereken usul ve esasları içeren bir meslek içi eğitim programı hazırlar ve periyodik olarak uygulanmasını denetler.

d)   TÜHADYEK’in düzenlediği sertifika eğitim programları yetkili kişiler tarafından yürütülür. Kurum içinde yetkili kişilerin kimler olduğu TÜHADYEK tarafından belirlenir.

e)    TÜHADYEK tarafından düzenlenen deney hayvanları kullanım sertifika programlarında derslerin %80’ine devam etmek zorunludur. Sertifika programları asgari 80 saat olup, zorunlu konuların işlenmesinden sonra, geri kalan zaman laboratuvar stajı, rotasyon gibi başka eğitim faaliyetleriyle tamamlanabilir.

 

f)    Kursiyerlerin sertifika alabilmeleri için kurs sonunda yapılacak olan sınavda 100 üzerinden en az 70 puan almaları gereklidir.

g)   Sertifika eğitim programlarının nasıl yürütüleceği TÜHADYEK tarafından belirlenir.

          ğ) TÜHADYEK tarafından düzenlenen deney hayvanları kullanım sertifika programlarına kayıt yaptırarak devam ve başarı şartlarını yerine getiren kursiyerlere "Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası" verilir.

h)   Deney hayvanları kullanım sertifikası, TÜHADYEK Başkanı ve Trakya Üniversitesi Rektörü tarafından imzalanır.

          ı) TÜHADYEK düzenleyeceği sertifika eğitim programlarını otuz gün önceden HADMEK’e bildirmekle yükümlüdür.

i)     TÜHADYEK düzenlediği sertifika eğitim programları sonunda başarılı olarak sertifika alan kursiyerler ile bilgileri HADMEK’e bildirmekle yükümlüdür.

j)     TÜHADYEK onayına sunulan çalışmada, deney hayvanı kullanan kişinin kullanım sertifikası olmaması halinde bu çalışmaya onay verilmez.

k)   Bir araştırıcı, kendi sertifikası olmaması halinde araştırma yürütücüsü olarak başka kişilerle ortak çalışma yapmak amacıyla TÜHADYEK’e başvurabilir. Kendisinin katıldığı, ancak doğrudan deney hayvanlarıyla prosedür uygulamayan araştırmacılar, sertifikalı deney hayvanı kullanıcılarının yardımıyla deneylerini sürdürebilirler.

l)                        Deney hayvanları kullanım sertifikası programlarında aşağıdaki konuların bulunması zorunludur:

    1) Deney hayvanları morfolojisi (anatomisi + histolojisi).

    2) Deney hayvanları fizyolojisi.

    3) Hayvan deneyleri etiği ve alternatif deney metotları.

    4) Deney hayvanları kullanım teknikleri (teorik + pratik).

    Tutuş teknikleri.

    Enjeksiyon teknikleri.

    Kan alma teknikleri.

    Anestezi- ötenazi teknikleri.

    5) Hayvan deneyleri laboratuvarları kuruluş ve işletmesi.

    6) Temel laboratuvar güvenliği.

    7) Hayvan refahı ve davranış özellikleri.

    8) Deney hayvanları üretimi.

    9) Deney hayvanları biyokimyası.

m)   TÜHADYEK gerektiğinde sertifika programlarına özel metodların öğretildiği ek konular ilave edilebilir.

n)     Bu yönerge hükümleri haricinde başka kurumlardan alınmış olan deney hayvanları kullanım sertifikaları ya da benzerlerinin bu yönerge hükümlerine göre eşdeğer olup olmadıklarına HADMEK karar verir.

• o)     Lisans veya yüksek lisans düzeyinde deney hayvanı kullanımı ile ilgili alınmış olan eğitimlerin sertifika programına eşdeğer olup olmadığına TÜHADYEK karar verir. Uygun olduğuna karar verilen eğitim programlarını tamamlayanlara TÜHADYEK tarafından sertifika verilir.

Akreditasyon ve denetleme

Madde 8-          (1) TÜHADYEK, üyeleri arasından komisyonlar kurup, raportörler seçerek, deney hayvanı kullanımına ilişkin laboratuvar koşullarını denetlemek ve/veya akredite etmek için çalışma ekipleri oluşturur. Bu ekipler gerektiğinde denetim ve akreditasyon raporları hazırlar ve TÜHADYEK’in onayına sunarlar.

Gizlilik

MADDE 9 – (1) TÜHADYEK’in yazışmaları gizli olup, Orman ve Su İşleri Bakanlığının 15.02.2014 tarihli Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğinde belirtilen yetkili kurumlar dışında üçüncü şahıslara bilgi verilmez.

          Hüküm bulunmayan haller

  MADDE 10 – (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde, ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.

Yürürlülük

Madde 11- (1) Bu Yönerge, Üniversite Senatosu tarafından kabul edildikten sonra,  Orman ve Su İşleri Bakanlığının 15.02.2014 tarihli Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliği gereğince HADMEK’in onayına sunulur. TÜHADYEK yönergesi,  HADMEK tarafından onaylandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 12- (1) Bu Yönerge hükümleri Trakya Üniversitesi Rektörü tarafından yürütülür.