?Trakya Üniversitesi Kurumsal Etik Kurulu (TÜKEK) Yönergesi? taslağına ilişkin, Kanun, Tüzük, Yönerge, Yönetmelik Tetkik ve İnceleme Komisyonu?nca hazırlanan 11.05.2010 tarihli rapor görüşüldü:

 

?Trakya Üniversitesi Kurumsal Etik Kurulu (TÜKEK) Yönergesi?nin aşağıdaki şekliyle uygun olduğuna mevcudun oybirliği ile karar verildi.

 

 

TRAKYA ÜNİVERSİTESİ

KURUMSAL ETİK KURULU (TÜKEK) YÖNERGESİ

 

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, KAPSAM, Dayanak, TANIMLAR VE Kavramsal Çerçeve

 

Amaç

Madde 1- (1) Bu Yönergenin amacı; Trakya Üniversitesi mensupları ile akademik ve idari birimlerinin bilimsel araştırma faaliyetleri, yayın faaliyetleri, eğitim ve öğretim faaliyetleri, hizmet faaliyetleri ve toplum ve paydaşlarıyla ilişkilerinde etik değerlendirilmelere ilişkin ilke ve kuralları, yapıyı, görevleri ve uygulama esaslarını düzenlemek; kurumsal etik davranış ilkelerini belirlemek ve bu uygulamaları gözetmek üzere kurulan Trakya Üniversitesi Kurumsal Etik Kurulu?nun kuruluş, görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesidir.

 

Kapsam

Madde 2 ? (1) Bu Yönerge;

a)                  Üniversitenin akademik ve idari kadrolarında bulunan çalışanlarının akademik ve hizmet etiğini ilgilendiren eylemlerini,

b)      Üniversitede eğitim ve öğretim süreçlerinde ortaya çıkan etik sorunları,

c) Üniversitenin topluma hizmet ve toplumsal sorumluluklarının söz konusu olduğu durumlarda ortaya çıkan etik konuları,

ç)  Üniversitenin paydaşlarıyla ilişkilerinde ortaya çıkan etik sorunları,

d) Üniversitenin farklı birimleri ve çalışanları arasındaki ilişkilerde ortaya çıkan etik sorunları,

e) Etik Kurul?un yapısı, görevleri ve çalışma biçimini,

f) Etik Kurul?a başvuru ve etik değerlendirme süreçlerine ilişkin konuları,                          kapsar.

 

Dayanak

Madde 3- (1) Bu Yönerge 25/5/2004 tarihli ve 5176 sayılı ?Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun?a ve 13/4/2005 tarihili ve 25785 sayılı Resmi Gazete?de yayımlanan ?Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ve Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik?e dayanılarak hazırlanmıştır. Ayrıca, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi başta olmak üzere genel olarak bilim ve kamu hizmetlerinin sunumu etiğine ilişkin konularda Türkiye Cumhuriyeti?nin imzaladığı tüm uluslararası antlaşmalar bu Yönergenin hukuksal dayanağının evrensel boyutunu oluşturmaktadır. Usulüne uygun olarak yürürlüğe konulmuş olan uluslararası antlaşmaların kanun hükmünde olduğunu belirten T.C.Anayasasının 90?ıncı maddesi ile ulusal kanunlar ve diğer düzenlemeler karşısında uluslararası antlaşma hükümlerine üstünlük sağlayan hükmü ve iç hukukun diğer düzenlemeleri bu evrensel boyutu pekiştiren diğer kanuni düzenlemelerdir.

 

Tanımlar

Madde 4 ? (1) Bu Yönergede geçen;

a)      Üniversite: Trakya Üniversitesi?ni,

b)      Rektör: Trakya Üniversitesi Rektörü?nü,

c)Senato: Trakya Üniversitesi Senatosu?nu,

ç)  Etik Kurul: Trakya Üniversitesi Kurumsal Etik Kurulu?nu,

d) Üniversite Birimleri: Trakya Üniversitesi?ne bağlı enstitüleri, fakülteleri, yüksek okulları, meslek yüksekokulları, konservatuarı, araştırma ve uygulama merkezlerini, idari birimleri, sosyal, kültürel ve sportif merkezleri,

e) Üniversite Mensupları: Trakya Üniversitesi?nde ve bağlı birimlerde tam ve yarı zamanlı çalışmakta olan akademik ve idari personel ile öğrencileri,

f) Paydaş: Üniversitenin görevleri ve faaliyetleri bakımından ilgilileri,

g) Etik İlke ve Kurallar: Ulusal ve uluslararası anlayış ve bildirgeler çerçevesinde yer alan etik ilke ve kuralları,

ğ) Uzman Etik Kurullar: Bilimsel araştırma ve yayın, klinik uygulamalar (hastane), hayvan araştırmaları ve benzeri konularda etik değerlendirmeler yapan ve görüş veren uzman etik kurulları,

h) Etik İhlali: Akademik ve bilimsel bir kurum görev, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde bilimsel araştırma, bilimsel yayın, eğitim-öğretim ve hizmet faaliyetleri ile toplum ve paydaşlarla ilişkilerde etik ilke ve kurallara uymayan durumları,

ifade eder.

 

Kavramsal Çerçeve

Madde 5 ? (1) Üniversiteler farklı kesimlerden gelen, birbirleriyle ve toplumun çeşitli katmanlarıyla çok boyutlu ilişkiler içerisinde olan bireylerin oluşturduğu kurumlardır. Bu ilişkiler, zaman zaman öğretim üyeleri ile öğrenciler arasında olduğu gibi eğitim ve öğretimi, bazen de bilimsel araştırmaların yürütülmesi ya da sonuçlarının uygulanması sırasında ortaya çıktığı gibi araştırma sürecini ilgilendirir. Üniversitenin çeşitli birimleri arasındaki yönetsel ilişkiler ya da üniversitenin topluma sunduğu hizmetler alanındaki gibi çok yönlü sosyal ilişkiler söz konusudur. Bu durumda, akademik, idari, teknik ve hizmet alanlarında görev yapmakta olan tüm üniversite personelinin birbirleriyle ve toplumla ilişkilerinde yasal düzenlemelerin ortak bir anlayışla ortaya konulan etik ilkelere de uymaları beklenmektedir. 

(2) Üniversitenin sorumluluklarını ve görevlerini etkin bir şekilde yerine getirebilmesi ve sağlıklı çalışabilmesi için yukarıda sözü edilen bireylerarası ve kurumlararası tüm ilişkilerde en başta insan haklarına ve onuruna azami saygı temelinde yüksek etik standartların egemen kılınması kaçınılmazdır. Etik konulardaki duyarlılığı tüm üniversite bünyesine yaymak ve bütün üniversite mensuplarının gönüllü katılımlarıyla, kurumu sahiplendiren, özendiren ve bilinçlendiren bir ortamı geliştirmeyi hedefleyen bir zihniyeti olgunlaştırmak bu nedenle çok önemlidir. Esas olan, etik kodlar aracılığıyla etiğin kurumsal düzeyde korunması ve kusurlulara yaptırım uygulanması değil, kurum olarak etik kültürünün benimsenmesi ve de etik sorunların ortaya çıkmamasının sağlanmasıdır.

İKİNCİ BÖLÜM

Üniversitenin Temel Etik İlke ve Değerleri

 

Üniversitenin İlke ve Değerleri

Madde 6 ? (1) Üniversite, üniversite yaşamının ve akademik faaliyetin evrensel etik ilkelerini benimser. Dürüstlük, insan onuruna, emeğine ve özerkliğine saygı, adalet, akademik özgürlük, sorumluluk, güven, güvenilirlik, doğruluk, nesnellik, açıklık, özeleştiri, koruma, çevreye, doğaya ve canlı haklarına duyarlılık bu ilkelerin temelini oluşturur. Bu ilkelerin, bilim, sanat, araştırma, yayın, eğitim-öğretim, hizmet ve toplum ve paydaşlarla ilişkilerde tüm Üniversite mensuplarınca sahiplenilerek yüceltileceği öngörülür. Söz konusu temel etik ilkeler, Üniversite mensuplarının eylemlerinin etik bakışla değerlendirilmesinde esas ölçütü oluşturur.

(2) Buna ek olarak, bilimsel araştırmada bilimsel disipline bağlılık, yansızlık, geçerlilik, yaşama saygı, zarar vermeme, olası zarar ve riskler konusunda tüm ilgilileri bilgilendirme, araştırmalara özgür irade ile katılma, akademik özgürlük, insana ve topluma sorumluluk gibi etik ilkelere uyum esastır. Yayınlarda; aşırmacılık, uydurmacılık, çarpıtma, yayın tekrarı, dilimleme, hayali yazarlık ve bilimsel ihmal gibi etik ihlallere yol açılmaması, yayına temel oluşturan araştırmanın tasarım, planlama, yürütülme aşamalarında katkıda bulunanların adlarına yer verilmesi, eksiksiz ve doğru kaynak gösterilmesi, gereken biçim ve doğrulukta atıflarda bulunulması, araştırmayı destekleyenlerin belirtilmesi etik anlayış ve olgunluğun gereğidir.

(3)Trakya Üniversitesi Etik İlkeleri, akademik ve idari konulardan insan ilişkilerine uzanan geniş bir alanı kapsayan üniversite yaşamında ve üniversite mensuplarının toplum ve çevreyle ilişkilerinde dikkate alınacak standartlar ve kurallarla ilgilidir. Trakya Üniversitesi, üniversite yaşamını; öğrencilerin, öğretim elemanlarının, akademik yöneticilerin ve idari personelin hem birbirleriyle, hem de üniversitenin fiziksel-ekonomik-çevresel olanakları ve tesisleriyle etkileşim içinde bulundukları bir sistem olarak görür. Bu sistem içinde aynı kurallar ve ilkeler manzumesine tabi olan aktörler arasında, bütünün işleyişi bakımından karşılıklı bağımlılık vardır. Salt yasa ve yönetmeliklerdeki kurallarla düzenlenmesi mümkün olmayan bu etkileşim ve karşılıklı bağımlılık durumunun, ?etik? kavramı çerçevesinde değerlendirilmesi gereken yönleri bulunmaktadır.

 

Trakya Üniversitesi?nin Etik İlkeleri

Madde 7 ? (1) Trakya Üniversitesi Etik İlkeleri aşağıda sıralanan başlıklar altında toplanmıştır:

a)      Mesleki Etik

b)      Araştırma ve Yayın Etiği

c) Eğitim-Öğretim Etiği

ç)  Akademik Etik

d) Ayrımcılık ve Tacize İlişkin Etik İlkeler

e) Sosyal Yaşam ve İlişkiler Etiği

f) Dış İlişkiler Etiği

g) Çevre Etiği

 

Mesleki Etik

Madde 8 -  (1) Mesleki etik, mesleki faaliyetin sürdürülmesi aşamasında ahlaki ve mesleki ilkelere göre hareket etme disiplini olup üniversite mensupları görevlerini yerine getirirken şu hususlara özen gösterirler:

a)      Üniversitede, yasa ve yönetmeliklerin zorlayıcı hükümleri dışında, öğretim elemanları arasında kıdem ve unvan ayrımcılığı yapılmaz.

b)     Üniversiteye gerek akademik, gerekse idari eleman alımında ve elemanların yükseltme ve atamalarında mesleki standartların dışına çıkılmaz.

c) Üniversitenin olanakları ve saygınlığı, kişi veya grup çıkarları için kullanılamaz.

ç)  Bölüm / birim içi barışı ve mesleki ortamı, karşılıklı saygı ve nezaket içinde korumak esastır ve bu tüm elemanların ortak sorumluluğudur.

d) Tüm elemanların bölüm / birim toplantılarına ve ortak etkinliklere katılımı esastır.

e) Saydamlık ve gizlilik gerektiren konularda bu koşulların sağlanmasına özen gösterilir.

f) Ders dağılımında uzmanlık alanları dikkate alınır.

g) Ders dağılımı hakkaniyet ilkelerine bağlı kalınarak yapılır.

ğ) Bölüm veya birimdeki görev ve sorumluluklar dayanışma içinde paylaşılır.

h) Üniversite öğretim elemanları üniversite dışı etkinlikleri, üniversite içi eğitim ve araştırma işlevlerinin önüne geçemez.

 

Araştırma ve Yayın Etiği

Madde 9 - (1) Bilimsel ve sanatsal araştırmalar bilimsel gelişmenin, bilimsel gelişme de insanlığın bugün ulaştığı yaşam düzeyini daha da ileriye götürmesinin ana koşullarından biridir. Bilimsel araştırmalar bilgi üretmeyi, var olan bilgiyi sınayarak geliştirmeyi veveya karşılaşılan sorunları gidermeyi amaçlarlar. Her bilimsel araştırma sonucunda elde edilen bulguların hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak ifade ve kanıtlarla desteklenerek yayınlanması ve tartışmaya açılması beklenir. Yayın, bilimsel araştırmanın son ve en önemli aşaması olup bilimsel araştırmanın ulaştığı sonuçların duyurulup tartışmaya açılmasını sağlar. Üniversite öğretim elemanları insanlar, hayvanlar ve diğer unsurlarla yürüttükleri her tür bilimsel araştırma ve yayın faaliyetlerinde şu unsurları dikkate alırlar:

a)      Üniversite öğretim elemanları, araştırma yaparken mesleki standartlara titizlikle uyarlar.

b)     Akademik araştırma ve etkinliklerde bilimsel özerklik esastır.

c) Akademik araştırma ve etkinliklerde, kişi hak ve özgürlükleri titizlikle gözetilir.

ç) Akademik araştırma ve proje çalışmalarında bilimsel nesnellik ve tarafsızlığa dikkat edilir.

d) Üniversite öğretim elemanları, araştırmaların planlanması, yürütülmesi ve sunulması sürecinde dürüstlük ve açıklık ilkelerine bağlı kalırlar.

e) Üniversite öğretim elemanları, benzer araştırmaları yapan başka araştırmacı ve sanatçıların fikir ve bulgularına saygılı davranırlar ve yayın aşamasında gerekli atıflarda bulunurlar.

f) Üniversite öğretim elemanları çalışmalarında yasa ve yönetmeliklerin yanı sıra, araştırma ve uygulamaları düzenleyen spesifik etik kurallara (klinik araştırmalar etiği, hayvan deneyleri etiği, vb. ne ilişkin yönetmelik ve yönergeler) uymakla yükümlüdür.

g) Üniversite öğretim elemanları, araştırma ve uygulama sürecinin, katılımcı kişi (çocuk, yetişkin; kadın, erkek; yönetici, yönetilen, vb) veya örgütlerin (kurum, kuruluş, okul, isletme, vb) mevcut durumunu ve gelişimini olumsuz yönde etkilememesini gözetmek zorundadır.

ğ) Üniversite öğretim elemanları ulusal ve uluslararası yayınlarında evrensel yayın etiği kurallarına uymakla yükümlüdür.

h)  Yayınlarda sadece o çalışmaya gerçekten katkıda bulunan meslektaşların adı yazılır.

ı) Ortak araştırma ve uygulamaların yürütücüleri, diğerlerinin etik dışı davranışlarını denetlemekle yükümlüdür.

i)Ortak araştırma ve uygulamalardan yapılan yayınlarda, aktif katkısı olan kişilerin adları çıkarılamaz ve bunların adları katkı düzeylerine göre sıralanır.

j)Araştırmada kullanılan veriler ve elde edilen sonuçlar çarpıtılmaz.

k)Yüksek lisans ve doktora çalışmalarından üretilen yayınlarda, öğrencinin ve danışmanının adları belirtilmek zorundadır.

l)Yabancı dilden tercüme edilen kitap, makale vb. yayınlarda, orijinal kaynak detaylı bir şekilde yer almalıdır.

m)Fazla sayıda eser üretmek amacına yönelik olarak,bir araştırmanın sonuçlarını,çalışmanın bütünlüğünü bozacak şekilde parçalara ayırarak, dilimleme(salami slicing) tarzında yayınlar yapmaktan kaçınılır.

n)Bir araştırma veya incelemenin tekrarlı yayınları yapıldığında önceki yayınların nerede yapıldığı açıkça belirtilir.

o) Başkasına ait fikir, yöntem ve sözcüklerin kaynak göstermeden kullanılması, alıntı yapılan kaynağa ilişkin bilgi verilmemesi veya eksik bilgi verilmesi, başkasına ait çalışma ve uygulamaların olduğu gibi alınarak kendi adıyla sunulması gibi             davranışlardan kesinlikle kaçınılır. Bu gibi durumların tümü bilimsel aşırma          (plagiarism) kapsamına girer.

ö) Yapılmayan bir araştırma veya uygulamanın gerçekleşmiş gibi gösterilmesi veya yapılmamış bir araştırma ve uygulamaya dayandırılan sahte bulgular sunulması gibi davranışlardan kesinlikle kaçınılır. Bu tür davranışlar, uydurmacılık (fabrication) olarak görülür.

p) Araştırma ve uygulamaların yöntem ve sonuçlarının kasıtlı olarak değiştirilmesi; yapılandan farklı bir şekilde belirtilmesi, kullanılmayan bir malzeme veya cihazın kullanılmış gibi gösterilmesi; araştırma sürecinin çeşitli aşamalarının gerçektekinden farklı bir şekilde sunulması; 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa ve değişen             maddelerine aykırı hareket edilmesi gibi davranışlardan özenle kaçınılır. Bu gibi durumlar çarpıtma veya saptırma (falsification) kapsamına girer.

r) Üniversite öğretim elemanları destek alarak yürüttükleri araştırma, uygulama ve yayınlarında, destekleyen kişi veya kuruluşları belirtmekle yükümlüdür.

 

Eğitim ve Öğretim Etiği

Madde 10 ? (1) Üniversite mensupları, lisans ve lisansüstü eğitimin her aşamasında, eğitim ve öğretimle ilgili faaliyetlerinde şu unsurları dikkate alırlar:

a)      Eğitim?öğretim, üniversite içinde öğretim elemanları ve öğrencilerin üzerinde mutabakata vardıkları ve ilgili herkesin uymakla yükümlü olduğu bir eğitim sözleşmesi niteliğinde yürütülür.

b)     Her dönem başında öğrencilere ders çizelgesi (syllabus) verilir ve bu programa uymaya özen gösterilir. Ders çizelgesinde belirtilen değerlendirme ölçütleri sonradan, öğrenciye danışılmaksızın değiştirilmez.

c) Öğrencinin performansı ve notu ile ilgili bilgiler süresi içinde bildirilir. Değerlendirmede hiçbir ayrım, kayırma yapılmaz.

ç)   Dersler tanımlarına ve bölüm / birim beklentilerine uygun şekilde verilir.

d) Dersler duyurulan saatlerde ve duyurulan mekânlarda yapılır. Ders verme görevi araştırma görevlilerine devredilemez.

e) Öğretim elemanı geçerli bir mazereti olmadığı takdirde, verdiği dersin sınavında hazır bulunur.

f) Öğretim elemanı açıkladığı görüşme saatlerine sadık kalır.

g) Öğretim elemanı danışmanlık görevini önemser. Bu görev sadece akademik konuları değil, öğrenciye ait diğer konuları da kapsar.

ğ)   Tavsiye (referans) mektupları özenle hazırlanır.

h) Öğrencilerin program değerlendirme sürecine katılımları desteklenir.

ı)    Öğrenciler, bireysel proje ve ödevlerinde yararlandıkları çeşitli kaynakları (görsel, yazılı, internet kaynakları, vb) bilimsel usullere uygun olarak belirtmekle yükümlüdür.

 

 

 

Akademik Etik

Madde 11 ? (1) Akademik etik, tüm akademisyenlerin oluşturdukları takımın paydaşları arasında en özenle uygulanması gereken, bilim özgürlüğü çerçevesindeki toplumsal ve bilimsel sorumlulukların tanımlandığı temel değerlerdir. Bir akademik yaşamı paylaşan tüm insanlar, akademik görgü kuralları çerçevesinde; birbirlerine saygı ile yaklaşmalıdır. Kişilerin bir kalite düzeyi çerçevesinde, önyargısız, bireysel çıkar ve kaygılardan uzak, objektif olma mecburiyeti içinde özen göstermeleri gereken etik ilkeler aşağıda sıralanmıştır:

a)      Üniversite öğretim elemanları, mesleki sorumluluk ilkesi gereğince, üniversitedeki etkinliklerinin ve hizmetlerinin sonuçlarının sorumluluğunu kabul ederler. Bu çerçevede araştırmacılar, risk ve zarar faktörü içeren bilimsel araştırma ve çalışmaların sonuçları konusunda toplumu bilgilendirmek ve uyarmakla yükümlüdürler.

b)     Üniversite öğretim elemanları mesleki rollerinin gerektirdiği standartları bilmekle ve anlamakla yükümlüdürler. Bu ilke gereğince, verdikleri hizmetlerle ilgili bilimsel ve mesleki gelişmeleri yakından izlerler.

c) Üniversite öğretim elemanları ?mesleki yeterlilik? ilkesi gereğince, formasyonunu almadıkları ve yetkin olmadıkları alanlarda araştırma, eğitim-öğretim, uygulama etkinlikleri ve hizmetleri vermezler.

ç)   Üniversite öğretim elemanları, meslektaşlarının yetkinliklerini ve yükümlülüklerini göz önüne alarak hareket ederler. Akademisyenlerin etkinlikte bulunduğu eğitim-öğretim ve hizmet alanında, yetkin olanlara öncelik tanınır.

d) Üniversite öğretim elemanları medyayla ilişkilerinde, tabi oldukları tüm etik ilkeleri göz önünde bulundururlar. Herhangi bir konuda görüş sorulduğunda, bilgi sahibi olmadıkları ve inceleme yapma imkânlarının bulunmadığı durumlarda, görüş bildirmekten ve yorumdan kaçınırlar.

 

Ayrımcılık ve Tacize İlişkin Etik İlkeler

Madde 12- (1) Üniversite mensupları, adalet ilkesinin sağlanması ve temel insan hak ve hürriyetleri doğrultusunda görevlerini yerine getirirken, aşağıda sıralanan ilkelerin uygulanmasına özen gösterirler:

a)      Öğretim elemanları, öğrenciler ve personel arasında ırk, dil, din, mezhep, cinsiyet, politik ve ideolojik görüş ayrımı yapılamaz; farklılıklara hoşgörü ile yaklaşılır.

b)     Birim yöneticileri, birimlerinde çalışan bireylere yönelik özlük haklarını kısıtlayıcı, kariyerlerine zarar verici mesleki tacizde ve çalışma yaşamı kalitesini düşüren psikolojik tacizde (mobbing) bulunamazlar.

c) Cinsel taciz yasaların belirlediği dar çerçevede değil, etik boyutu içinde değerlendirilir.

ç) Cinsel taciz ve buna bağlı olarak güç ve nüfuz kullanımı durumunda taciz gören öğretim elemanı, öğrenci ve personelin başvurularında gizlilik ilkesi gözetilir.

d) Tüm üniversite personeli gibi öğrenciler de, öğretim elemanları, idari personel ve yöneticilerle işbirliği yaparak yerleşke ve ortak alanlarda şiddet ve tacizin önlenmesi konusunda katkıda bulunmakla yükümlüdürler.

 

Sosyal Yaşam ve İlişkiler Etiği

Madde 13- (1) Sosyal yaşam ve ilişkiler etiği, insanların birbirleriyle ilişkilerinde yol gösterici davranış kurallarına dayalı bir sistem olup hukuka, düşünmeye ve felsefeye dayalı davranış ilkelerini içermektedir. Üniversite mensupları, sosyal yaşam ve ilişkilerin ahlaki normları uygunluğunu sağlamak için aşağıda sıralanan ilkelerin uygulanmasına özen gösterirler:

a)      Üniversitede sosyal yaşam ve insan ilişkileri, öğretim elemanları, idari personel ve öğrencilerin katkı ve işbirliği içinde düzenlenir. Bu gruplardan her biri, üniversite yaşamıyla ilgili etik standartlara uymakla yükümlüdür.

b)     Üniversite içinde yöneticiler, öğretim elemanları, idari personel ve öğrenciler arasındaki ilişkiler, karşılıklı saygı ve nezaket kuralları çerçevesinde yürütülür.

c) Üniversite içinde tüm taraflar görevlerinin getirdiği hak ve sorumlulukların bilinci içinde davranmak durumundadır.

ç) Üniversite ve birim yöneticileri, mevzuata uygun olarak öğretim elemanları, idari personel ve öğrencilerden gelen talep ve şikâyetleri dikkate almak zorundadır.

d) Üniversite içinde, hiçbir düzeyde nüfuz ve güç kullanımı gibi baskı yöntemleri uygulanamaz.

e) Öğretim elemanları, öğrenciler ve idari personel, hiçbir çıkar doğrultusunda yönlendirilemez.

f) Üniversite içinde bilişim yollarından toplu mesaj iletiminde, basın yayın organlarının tabi olduğu etik ilkelere uyulur. Bu çerçevede;

1) Sanal iletişim ağları, herhangi bir üniversite personelini hedef alan yargı ve eleştiriler için kullanılamaz. Bu tür şikayetler, üniversite mevzuatının öngördüğü formel kanallardan yazılı veya sözlü talepler seklinde ifade edilir.

2)         Bu tür mesajlarda hiç kimse ırkı, cinsiyeti, sosyal düzeyi, ideolojik görüşleri ve inançları nedeniyle kınanamaz, aşağılanamaz.

3) Mesajlarda kişileri ve kuruluşları küçük düşüren, aşağılayan ve iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez

 

Çevre Etiği

Madde 14 ? (1) Çevre, bilim ve teknoloji uygulamalarının ahlaki yönleri, gelecekte bilim ve teknoloji çalışmalarının bir arada yürütülebilmesinde ince bir çizgi oluşturmaktadır. Dolayısıyla Trakya Üniversitesi tarafından değerlendirilen ve desteklenen araştırma ve projelerin çevre açısından taşıdığı ahlaki (etik) değere hassasiyet gösterilmektedir.

(2) Çevre bilim ve teknolojileri açısından öğretim elemanları/araştırmacılar çalışmaları sırasında aşağıdaki ilkelerin korunmasına özen göstermelidirler:

a) Yürüttükleri çalışmalarda toplum sağlığı, güvenliği ve çevre kalitesini en üst düzeyde tutmalıdırlar.

b) Gayretli ve dikkatli bir tutum içerisinde sadece etkin ve bilgili oldukları konularda çalışmalı ve araştırmalarını uygulanan ilgili kanun, yönetmelik ve standartları sağlayacak şekilde gerçekleştirmelidirler.

c) Güvenilir öneri ve kararlara ulaşabilmek için, mevcut kaynakların ve enerjinin en etkili şekilde kullanımı ve korunmasını da sağlayacak şekilde, proje ve faaliyetlerinin sosyal ve çevresel etkilerini dikkatle incelemelidirler.

ç) Toplumsal beyan ve açıklamaları objektif ve gerçekçi bir tutum içerisinde değerlendirmeli ve belirli bir ilgi alanı var ise, bu ilgi alanının net bir şekilde   saptanmasını sağlamalıdırlar.

d) Kendi hazırladıkları ve doğrudan denetledikleri araştırma faaliyetlerinde imza yetkisine sahip olmalıdırlar. Öğretim elemanları/araştırmacılar, konu hakkında bilgi sahibi olmaları koşuluyla, sorumluk alabileceklerinin yeterli incelemelerle ispatlanması durumunda, kendi projesi dışındaki çalışmalarda imza atabilirler.

e) İşverenleri ve yararlanıcıları açısından güvenilir bir temsilci olacak şekilde davranmalı, gizliliği sağlamalı ve engellenemeyen anlaşmazlıkların dışındaki çıkar çatışmalarını mümkün mertebe önlemeye çalışmalıdırlar.

f) Sağlık, güvenlik ve sosyal refah yönlerinden, üniversite ve toplum için tehlike yaratabilecek her türlü faaliyet, karar ya da uygulamayı uygun şekilde rapor etmelidirler.

g) Bu konularla ilgili bilinçlendirme işlemini üstlenmeli, mevcut akademik bilgi düzeyini arttırmak için gayret göstermeli ve diğer öğretim görevlilerini/üyelerini/ araştırmacılarını da bu şekilde davranmaya teşvik etmelidirler.

ğ)  Faaliyetlerinin eğitim ve uygulama aşamalarında, çevresel sorumluluklar, taahhütler ve ahlak kanunlarının gelişimine ve ilerlemesine destek olmalı, sorumlulukları dahilinde topluma karşı sosyal bilinci arttırmalı ve öğretim elemanları arasında etik kanunları prensiplerinin paylaşım ve iletişimini teşvik etmelidirler.

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Trakya Üniversitesi Kurumsal Etik Kurulu

 

Etik Kurulun Amacı:

Madde 15 ? (1) Etik kurul; üniversite mensuplarının eğitim ve öğretim etkinliklerinde, mesleki ve akademik yaşamlarında, sosyal ilişkiler ve ortak uğraşlarında, toplum ve çevre ile karşılaşılan sorunları değerlendirmek ve öneriler sunmak amacıyla oluşturulur. İnsan haklarına saygı, bireylerin saygınlığının korunması ve kurumsal etik alanındaki eğitim programlarının desteklenmesi kurulun temel hedefleridir.

 

Etik Kurulun Görev ve Sorumlulukları

Madde 16 ? (1) Etik Kurul;

a)                  Üniversitenin akademik ve idari birimlerinde eğitim-öğretim ve hizmet faaliyetleri ile üniversitenin toplum ve paydaşlarıyla ilişkilerinde ortaya çıkan etik sorunlarda, etik ilke ve kurallar doğrultusunda, yeterli ve inandırıcı kanıtlara dayalı değerlendirme yapar ve görüş bildirir.

b)      Gerektiğinde yeni etik ilke ve kurallar oluşturur.

c) Etik ilke ve kuralların uygulanma yöntemlerini belirler.

ç)  Üniversite bünyesinde temel alınacak etik ilkeleri ve politikaları geliştirir.

d) Üniversitede etik yaşam kültürünün yaygınlaşması ve etik duyarlılık kazanılması için eğitim ve benzeri çalışmaları düzenler.

e) Üniversite bünyesinde ortaya çıkan etik sorunları değerlendirerek gerektiğinde uzman etik kurullar oluşturulması için Rektörlüğe öneride bulunur.

f) Üniversite bünyesinde kurulmuş bulunan uzman etik kurullarda görev alacak kişilere eğitim sağlar.

g) Üniversite bünyesinde kurulmuş bulunan uzman etik kurullar arasında eşgüdümü    sağlar, bu kurulların anlaşmazlıklarında ya da çözümleyemedikleri konularda hakemlik yapar.

ğ) Hakkında değerlendirme yaptığı, karar aldığı ve görüş verdiği tüm etik konular ve sorunlarda gizlilik içinde çalışır ve ilgili tüm bilgi ve belgeleri saklı tutar.

 

Etik Kurulun Yapısı

Madde 17 ? (1) Etik kurulun yapısı aşağıdaki gibidir:

a)                  Etik Kurul; Rektörün önereceği üye tam sayısının 2 katı aday (20 akademik, 10 idari personel) arasından Senatonun seçeceği 15 (10 akademik, 5 idari personel) üyeden oluşur. Etik kurulunun başkan ve üyelerinin eşlerinin, üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve ikinci dereceye kadar (bu derece dahil) kayın hısımları kurulda görev alamazlar.

b)                 Kurul üyelerinin Trakya Üniversitesi?nin kadrolu personeli arasından, farklı akademik birimlerden ve farklı uzmanlık alanlarından seçilmesine; etik ikilemleri tanıma, çözme ile etik kurulların işlev ve çalışma biçimleri ile ilgili literatür konusunda bilgi ve deneyime sahip olmalarına özen gösterilir.

c) Üyeler kendi aralarından bir başkan, bir başkan yardımcısı seçer.

ç) Etik Kurul üyelerinin görev süresi üç (3) yıldır. Üyeler üst üste 2 dönemden fazla seçilemezler.  

d) Bir takvim yılı içinde, izinsiz ve mazeretsiz olarak üst üste üç toplantıya katılmayan üyenin üyeliği düşer ve yerine aynı nitelikte yeni bir üye seçilir. Çeşitli nedenlerden dolayı boşalan üyeliklere bir ay içerisinde yenileri seçilir. Kurul üyeliğinden çekilme ve üyeliğin düşmesi Rektör onayının ilgiliye tebliği ile yürürlüğe girer.

e) Etik Kurul, başkanının çağrısı üzerine gündemini görüşmek üzere yılda en az dört (4) defa toplanır. Gerektiğinde başkanının çağrısı üzerine olağanüstü toplantılar yapılabilir. Gündemde görüşülecek konuların dokümanları üyelere yedi gün öncesinden iletilir.

f) Etik kurul toplantıları salt çoğunluğun katılımıyla yapılır ve toplantı kararlarında katılanların salt çoğunluğu aranır. Eşitlik durumunda oylama 2 kez daha yenilenir. Yine eşitlik çıkması durumunda, nihai kararın verilebilmesi için mevcut durum bir rapor ile Rektörlük makamına iletilir.

g) Etik Kurul?un sekretaryası Üniversite Genel Sekreterliği?nce yürütülür.

 

Başvuru:

Madde 18 ? (1) Başvuru işlemleri:

a)                  Etik Kurula başvurular, Etik Kurul Sekretaryasına yazılı yada elektronik ortamda yapılabilir. Ayrıca, Trakya Üniversitesi Rektörünün ilgili olaylara ilişkin değerlendirme talepleri de başvuru olarak kabul edilir. Başvuruda; değerlendirmeye esas olacak bilgiler ve diğer hususlar yer alır.

b) Başvuruların gizliliğinin korunması esastır.

c) Başvuru dosyasında, başvurunun niteliği, hangi kişi veya birimlerle ilgili olduğu ve varsa başvuru konusuyla ilgili bilgi ve belgeler.

ç) Başvuru sırasında başvuru etik kurul protokol defterine işlenir ve başvuru yazısının üst kısmına başvuru tarihi ile protokol numarası kaydedilir.

 

Etik Kurulun Çalışma Biçimi

Madde 19 ? (1) Etik Kurul aşağıdaki usuller çerçevesinde çalışır:

a)                  Kurulun sekreterliğine ulaşan her dosya Etik Kurul Başkanı tarafından en yakın tarihte yapılacak toplantının gündemine alınır ve üyelerin görüşleri doğrultusunda bir raportör üyenin sorumluluğuna verilir. Bu çalışmalara ilişkin yazışmalar konusunda etik kurulu bilgilendirmek raportör üyenin görevidir. Hangi dosyanın hangi üyenin raportörlüğünde olduğuna ilişkin bilgiler Etik Kurul Sekretaryası tarafından arşivlenir.

b)                 Belirli bir dosyanın etik açıdan incelenmesiyle görevli raportör gerekçelerini yazılı olarak Etik Kurul?a bildirmek suretiyle bu görevden çekilebilir.

c) Kurul değerlendirmelerini dosya üzerinden yapar; gerektiğinde ilgili kişilerden yazılı ya da sözlü bilgi alır.

ç)         Etik kurul üyeleri ve varsa idari personeli, etik kurula yapılan başvurular ve bunlarla ilgili bilgiler ile toplantılardaki tartışmaların gizli tutulmasının gerekliliği konusunda bilgilendirilir ve yazılı taahhütleri alınır.

d) Etik kurulun bir protokol defteri ve bir karar defteri olur. Rektörlükçe mühürlenerek her sayfası numaralandırılan bu defterlerin kaç sayfa olduğu son sayfalarında belirtilerek imzalanır. Protokol defterine tüm başvurular ve ilgili yazışmalar, karar  defterine ise toplantı kararları yazılır.

e) Etik Kurul inceleme ve değerlendirmeleri sırasında başka kurum ve kuruluşlarla yapması gereken yazışmaları Rektörlük aracılığıyla yapar.

f) Kurulda görüşülen tüm konularda gizlilik esastır. Kurula sunulan dosyalardaki bilgi ve belgelerin gizliliğinin ve güvenliğinin korunmasından Etik Kurul ve Sekreter yası sorumludur.

g) Raportör dosyaya ilişkin bilgi almak amacıyla, Etik Kurul Sekretaryası aracılığıyla üniversite mensubu kişilerden doğrudan yazılı bilgi alabilir. Bu belgeler Etik Kurul değerlendirme dosyasında yer alır.

ğ) Kurul, gerektiğinde başvuru sahibinden, başvurusuyla ilgili ek bilgiler talep edebilir.

h) Raportör gerek gördüğü durumlarda danışım istenmesi için Etik Kurul?a başvurabilir. Etik Kurul konuyla ilgili danışmanı yazılı olarak belirler. Danışmanlar toplantıya davet edilebilecekleri gibi, yazılı olarak da görüşleri alınabilir. Etik kurul tarafından danışman olarak belirlenen bir kişi, başkan tarafından gün ve saat belirtilerek ve çağrı nedeninin dokümanları gönderilerek yazılı olarak toplantıya davet edilir ya da görüşüne  başvurulma nedeni belirtilip dokümanlar gönderilerek yazılı görüşü istenir. Kişilerin bu daveti kabul etmesi durumunda yapılan oturumda yalnız davetlilere yönelik sorular sorulur ve yanıtlar kaydedilir. Kurul üyeleri edinilen bilgiler üzerindeki yorumlarını ve            tartışmasını davetlilerin toplantıdan ayrılmasından sonra yapar. Danışmanın yanıtının      bir kopyasının ilgili incelemenin Etik Kurul değerlendirme dosyasında saklanmak üzere          Etik Kurul Sekretaryası?na iletilmesi gerekir. Danışmanın kimliği saklı tutulur. Danışmanın etik kurulda oy hakkı yoktur.

ı) Etik Kurul, gerektiğinde, konu ile ilgili olarak, uzmanlardan oluşan bir alt kurul oluşturabilir. Bu uzmanlar, alt kurullar ya da uzman etik kurullar Etik Kurul tarafından kendilerine havale edilen dosya üzerindeki çalışmalarını belirlenen süre içinde tamamlayarak hazırladıkları görüşü Etik Kurul?da görüşülmek üzere başkanlığa    sunarlar. Toplantıya davet ve alt kurul oluşturma yetkisi Etik Kurul?a aittir.

i) Raportör üye incelemesini en fazla bir ay içerisinde tamamlayarak görüşlerini Etik Kurul?a sunar. Bu sunumda incelenen durumun tarafları, ilgili bilgi, belge ve kanıtlar ile konunun özü anlatılır; yorum ve değerlendirme belirtilir.

j) Danışmana gönderilen çalışmalar için ek süre tanınır.

k) Kurul üyeleri toplantılarda gerekli her türlü bilgiyi raportörden isteyebilirler, belgeleri ve kayıtları inceleyebilirler.

l) Başvuru dosyası hakkındaki raportör görüşü ve/veya diğer uzman ya da alt kurul raporları Etik Kurul toplantısında tartışmaya açılır. Karar alınırken, toplantı odasında kurul üyelerinden başkası bulunamaz. Tartışma sonucunda üye tam sayısının yarıdan bir fazlasıyla Kurul görüşüne esas olacak karar alınır. Alınan kararların gerekçeleri ile birlikte, nihai rapor halinde düzenlenerek, toplantıya katılan üyelerin tamamı tarafından imzalanır. Karara karşı oy kullanan üyeler gerekçeli kararlarını nihai rapora eklerler. Üyeler çekimser oy kullanamazlar.

m) Kurul üyelerinden biri başvuru dosyasıyla ilgili ise başvurunun görüşülmesi, tartışılması ve karara bağlanması esnasında, bu kurul üyesi toplantı odasından çıkar ve oylamaya katılmaz. Tüm bu işlemler karar defterine yazılır.

n) Etik Kurul, başvuruları yalnızca etik ve deontolojik yönleriyle ele alır ve değerlendirir. İnceleme ölçütleri ve önerileri uluslararası sözleşme ve bildirgelere, Yönerge?nin ikinci bölümünde de belirtilenler dahil yerleşik etik ilke ve kurallara dayanır. Ulusal ya da uluslararası metinlerde düzenlenmemiş bir etik sorunla karşılaşıldığında, Etik Kurul bunu bir ilkeye ya da kurala bağlayabilir.

o) Etik kurul toplantısında alınan tüm kararlar karar defterine yazılır. Başvuru hakkında olumsuz karar verilmesi durumunda gerekçeleri de belirtilir.

ö) Etik kurul kararı, başvuru sahibine kararın verildiği toplantıdan itibaren 30 (otuz) gün içinde yazılı olarak bildirilir. Bu yazılı bildirimde kurulun adı, kurul üyelerinin adları ve unvanları, toplantı tarihi, toplantıda izlenen prosedür, karar ve kararın gerekçeleri açıkça belirtilir.

p) Etik Kurul gönderilmiş tüm belgeler ve dosyalar ile inceleme ve değerlendirme sürecindeki tüm yazışmaların birer örneği, ilgili yönetmeliklerin öngördüğü sürece saklanır.

 

 

 

Etik Kurul Kararlarının İlanı ve İtiraz

Madde 20 -  (1) Etik kurul kararları Rektörlüğe, ilgili taraflara iletilir ve ayrıca kamuoyu ile paylaşılır. Etik kurul kararlarında ifade edilen etik değerlendirmelerle ilintili olan kişi ve birimler, kararın Rektörlükçe kendilerine bildirildiği tarihten itibaren 7 (yedi) gün içinde bir defaya mahsus ve gerekçeli olarak Etik Üst Kurula itiraz hakkına sahiptirler. İtirazın değerlendirilmesi sonucunda alınan kararlar kesin kararlardır.

 

Yaptırımlar

Madde 21 ? (1) Üniversite Kurumsal Etik Kurulu, bir şikayet mercii olmayıp etik açıdan değerlendirmeler yapan ve etik ikilemlere çözüm üreten bir danışma organıdır. Bu nedenle etik kurul, etik ihlaller söz konusu olduğunda dahi Rektöre görüşünü bildirme dışında herhangi bir yaptırım öngörmez. Rektör gerek gördüğünde konuyu idari ve disiplin yönünden ilgili zeminlere taşıyabilir.

 

Yükümlülükler

Madde 22 ? (1) Etik kurul protokol defteriyle karar defterini en az 6 (altı) yıl arşivde saklar. Ayrıca, kurulun onaylanmış çalışma yönergesi, üyelerin görevlendirme yazılarının birer örneği, etik kurul üyelerinin özgeçmisleri, etik kurul toplantılarının daveti, basvuranların sunduğu tüm materyalin örneği, etik kurulun ilgili taraflarla yaptığı yazışmalar, başvuranlara gönderilen kararların örneği başvuru dosyasıyla birlikte arşivde 4 (dört) yıl saklanır.

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Yürürlük ve Yürütme

 

Yürürlük:

Madde 23 ? (1) Bu Yönerge Trakya Üniversitesi Senatosu?nca kabul edildiği tarihte yürürlüğe girer.

 

Yürütme:

Madde 24 ? (1) Bu Yönerge hükümlerini Trakya Üniversitesi Rektörü yürütür.